น้ำกับการรักษาสมดุลของร่างกาย

น้ำกับการรักษาสมดุลของร่างกาย
น้ำเพื่อชีวิต

สิ่งมีชีวิตต่างๆ มีวิธีการรักษาสมดุลแตกต่างกันไป พืชที่ทนแล้งจะมีปากใบน้อยและเปิดปากใบในเวลากลางคืนเพื่อลดการสูญเสียน้ำ สัตว์ที่มีผิวหนังเป็นเกล็ดเพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำออกจากร่างกาย หรือการหลบซ่อน จำศีลฝังตัวอยู่ในดินเมื่ออุณหภูมิสูงๆ ส่วนคนมีสมองส่วนท้ายคือไฮโพทาลามัสคอยควบคุมปริมาณน้ำในร่างกาย

น้ำเข้าสู่ร่างกายและสูญเสียออกไปทุกวัน ร่างกายได้รับน้ำจากการดื่มน้ำ การรับประทานอาหาร และกระบวนการหายใจ และร่างกายสูญเสียน้ำไปกับการขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระ จากการขับเหงื่อ และการหายใจออก เซลล์ในร่างกายต้องการน้ำในปริมาณคงที่ จึงต้องจัดการให้ปริมาณน้ำที่ได้รับกับที่กำจัดออกสมดุลกัน ซึ่งเป็นการทำงานของไต ถ้าเราไม่ได้ดื่มน้ำมาระยะหนึ่ง หรือเรารับประทานอาหารที่มีปริมาณกลูโคสสูงหรือเกลือสูง เลือดจะเข้มข้นขึ้นน้ำจะถูกดูดกลับสู่เลือดเป็นจำนวนมาก ทำให้ปัสสาวะเข้มข้นขึ้นและมีปริมาณปัสสาวะน้อยลง สมดุลร่างกายจะเปลี่ยนไปสมองก็จะสั่งการให้เรารู้สึกกระหายน้ำ

น้ำมีบทบาทและเป็นปัจจัยสำคัญอย่างยิ่งต่อสิ่งมีชีวิต ทั้งมนุษย์ พืช และสัตว์ ถ้าโลกนี้ไม่มีน้ำ สิ่งมีชีวิตต่างๆก็ไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ น้ำเป็นตัวทำละลายที่ดีมาก เราจึงไม่พบน้ำบริสุทธิ์ในธรรมชาติ น้ำในธรรมชาติมักจะมีสารอื่นๆ ละลายอยู่ด้วย สารต่างชนิดจะมีความสามารถในการละลายในน้ำต่างกันด้วย
น้ำเป็นองค์ประกอยที่สำคัญที่สุดในสิ่งมีชีวิต ร่างกายคนประกอบด้วยน้ำอย่างน้อย 70% หน้าที่สำคัญที่สุดของน้ำคือ เป็นตัวกลางในการเกิดปฏิกิริยาเคมีทุกชนิดในกระบวนการเมตาบอลิซึมของร่างกาย ของเสียเคมีต่างๆ ถูกกำจัดออกจากร่างกายในน้ำ เลือดสามารถขนส่งสารต่างๆ ไปทั่วร่างกายซึ่งสารนั้นละลายในน้ำ นอกจากนี้น้ำยังช่วยระบายความร้อนของร่างกายในรูปของเหงื่อด้วย
น้ำเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับสิ่งที่มีชีวิต ถ้าปราศจากน้ำก็ปราศจากสิ่งมีชีวิต สังเกตได้คือคนที่อดอาหารสามารถมีชีวิตอยู่ได้หลายสัปดาห์ แต่ถ้าอดน้ำอาจตายภายในเพียง 2 – 3 วัน น้ำมีประโยชน์มากมายแก่ร่างกายของสิ่งมีชีวิต น้ำมีคุณสมบัติที่เด่นอยู่อย่างหนึ่งคือ เป็นตัวทำละลายที่ดีและมีประโยชน์ต่อการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต ซึ่งพอที่จะสรุปหน้าที่ของน้ำในร่างกาย ได้ดังนี้

        1. เป็นส่วนประกอบสำคัญและจำเป็นของเซล ในเซลของพืช สัตว์ และคน ประกอบด้วยน้ำทั้งนั้น
        ในคนและสัตว์มีน้ำประมาณ 2 ใน 3 ของน้ำหนักร่างกาย ในพืชบกมีน้ำประมาณร้อยละ 50 – 75
        ถ้าเป็นพืชน้ำอาจมีน้ำมากกว่าร้อยละ 95 โดยน้ำหนัก

2. ปฏิกิริยาเคมีในร่างกายต้องอาศัยน้ำ เซลจะไม่สามารถทำงานได้ถ้าไม่มีน้ำ เช่น การย่อยอาหาร การดูดซึมของอาหารต้องอาศัยน้ำ

3. ทำหน้าที่ขนส่งอาหารและก๊าซออกซิเจนให้แก่เซล(น้ำในเลือด) และนำของเสียและก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากเซลมาขับถ่ายออก น้ำยังช่วยให้การขับถ่ายกากอาหารในลำไส้ใหญ่เป็นไปโดยสะดวก

4. เป็นสารที่จำเป็นในการสะสมอาหารไว้ในร่างกาย ถ้าไม่มีน้ำร่างกายจะไม่สามารถสะสมไขมัน โปรตีน หรือคาร์โบไฮเดรตไว้ในร่างกายได้เลย

5. ช่วยควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย และช่วยรักษาระดับความเป็นกรดด่างของเลือดและของเหลวต่างๆ ในร่างกาย ร่างกายได้รับน้ำหลายทางด้วยกัน คือ

1. น้ำดื่ม เครื่องดื่ม

2. น้ำที่เป็นส่วนประกอบในอาหาร

3. น้ำที่ได้จากการเผาผลาญสารอาหารคาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีน เรียกว่า Metabolic water ปกติเราดื่มน้ำวันละประมาณ 1.5 – 2.0 ลิตร และได้รับจากเครื่องดื่มและอาหารทั้งภายในและภายนอกร่างกายอีกประมาณวันละ 1 – 2 ลิตร
ทางที่ร่างกายสูญเสียน้ำ มีดังนี้

1. ผิวหนัง มีทั้งที่เรามองเห็นออกมาในรูปของเหงื่อ และน้ำที่ระเหยไปโดยที่เรามองไม่เห็น(Insensible perspiration)

2. ปอด โดยการหายใจออก

3. ทางอุจจาระ

4. ทางปัสสาวะ รวมทั้งสิ้นในวันหนึ่งร่างกายสูญเสียน้ำประมาณ 3 – 5 ลิตร ซึ่งใกล้เคียงกับปริมาณที่ได้รับ ปริมาณของน้ำในร่างกายคนไม่แน่นอน ขึ้นกับอายุ ปริมาณของไขมันในร่างกาย และกิจกรรมของแต่ละคน คนที่ทำงานหนักกลางแจ้งอาจสูญเสียน้ำ 5 – 12 ลิตรต่อวัน หรือคนที่มีโรคภัยไข้เจ็บก็อาจเสียสมดุลของน้ำในร่างกายได้ง่าย
จากความเข้าใจเรื่องคุณสมบัติในด้านการละลายของน้ำ และกระบวนต่างๆที่เกิดขึ้นตลอดเวลาในร่างกาย สามารถนำไปปฏิบัติเพื่อให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวันได้มากมาย เช่น การดูแลสุขภาพ การทำความสะอาด การถนอมอาหาร(Hydration & Dehydration) เป็นต้น
เมื่อร่างกายมีการสูญเสียน้ำสมองส่วนหน้าคือ ไฮโพทาลามัส ซึ่งมีศูนย์ควบคุมการกระหายน้ำจะสั่งการให้เรามีพฤติกรรมการดื่มน้ำ เราจะรู้สึกกระหายน้ำและเมื่อมีการกลืนน้ำเข้าไปก็จะช่วยบรรเทาความกระหายได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งช่วยป้องกันไม่ให้เราดื่มน้ำมากเกินไปด้วย ถ้าร่างกายได้รับน้ำมากเกินไปเลือดก็จะเจือจาง